Oświadczenie o skorzystaniu z Sankcji Kredytu Darmowego - rozpoczęcie biegu terminu na złożenie przez konsumenta oświadczenia w świetle najnowszego orzecznictwa sądów powszechnych

POCZĄTEK BIEGU TERMINU NA ZŁOŻENIE OŚWIADCZENIA O SKORZYSTANIU Z SKD – ROZBIEŻNOŚCI INTERPRETACYJNE

Zagadnienia związane z Sankcją Kredytu Darmowego wciąż budzą wiele kontrowersji w przestrzeni publicznej i orzeczniczej. Oczywistym jest, że zarówno po stronie kredytobiorców, jak i instytucji finansowych udzielających kredytów – które potencjalnie mogą zostać obarczone Sankcją Kredytu Darmowego – funkcjonują rozbieżne poglądy w zakresie interpretacji przepisów prawa, regulujących omawianą tematykę.

Takie rozbieżności pojawiają się jednak nie tylko w zapatrywaniu stron w wytaczanych przez kredytobiorców przeciwko bankom procesach, których źródłem jest ustawa o kredycie konsumenckim przyznająca konsumentom – w określonych okolicznościach – uprawnienie do skorzystania ze wskazanej sankcji, ale także w różnych rozstrzygnięciach sądów powszechnych.

Jednym z takich zagadnień budzących rozbieżności interpretacyjne jest data początkowa biegu terminu na skorzystanie z uprawnienia do złożenia przez konsumenta pisemnego oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim, przedmiotowe uprawnienie konsumenta wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. Choć przytoczony przepis wydaje się być jednoznaczny, w wielu postępowaniach stanowi on oś sporu zbudowaną na kanwie rozbieżnej interpretacji przez strony pojęcia „wykonanie umowy”.

Część orzecznictwa opowiada się za takim rozumieniem przytoczonego sformułowania, zgodnie z którym z wykonaniem umowy mamy do czynienia w momencie całkowitego spełnienia zobowiązań przez każdą ze stron. Druga część orzecznictwa, podnosi jednak, że pojęcie to intepretowane winno być w bezpośrednim kontekście sankcji, z którą jest związane i rozumiane winno być jako dzień wykonania umowy przez bank, tj. wypłaty lub udostępnienia do wypłaty całości środków z kredytu, na który opiewa dane umowa.

W ocenie Kancelarii ten drugi pogląd uznać należy za jedynie właściwy. Przeciwna interpretacja prowadzi bowiem do zaburzenia zasady pewności obrotu prawnego i gospodarczego, albowiem umowy kredytu konsumenckiego zawierane są zwykle na kilka, a nawet kilkanaście lat. Przyjmując, że dopiero po całkowitym wykonaniu umowy przez obie strony rozpoczyna się bieg terminu na złożenie przez konsumenta oświadczenia o skorzystaniu z SKD nie jest do pogodzenia z przywołaną zasadą pewności, albowiem kredytodawca przez kilka czy nawet kilkanaście lat może pozostawać w niepewności co do przysługując mu uprawnień z tytułu umowy, którą wykonał wypłacając kredytowany kapitał.

‍NAJNOWSZE POGLĄDY DOKTRYNY I ORZECZNICTWA W ZAKRESIE POCZĄTKU BIEGU TERMINU NA ZŁOŻENIE OŚWIADCZENIA O SKORZYSTANIU Z SKD – BANKI NIE MOGĄ POZOSTAWAĆ W NIEPEWNOŚCI CO DO PRZYSŁUGUJĄCEGO IM PRAWA

W ostatnim czasie jako Kancelaria prowadząca istotną ilość tego typu postępowań, dostrzegamy wzrost liczby rozstrzygnięć sądowych opowiadających się za interpretacją forsowaną przez naszych prawników, zgodnie z którą roczny termin na złożenie przedmiotowego oświadczenia rozpoczyna bieg od dnia uruchomienia kredytu. Dla przykładu, w okresie okołoświątecznym w prowadzonych przez r.pr. Olgę Kosmalę oraz r.pr. Ewę Bądkowską postępowaniach, sądy orzekające uraczyły nas takimi oto pisankami:

Sąd Rejonowy w Żarach, wyrokiem z dnia 12 marca 2025 roku (sygn. akt I C 292/24) wydał orzeczenie korzystne dla reprezentowanego przez nas Banku, oddalając w całości powództwo kredytobiorcy i podzielając w całości przedstawioną w toku procesu argumentację Kancelarii.

Nadmienić wypada, iż w przedmiotowej sprawie strona powodowa, jako alternatywną podstawę dochodzonych roszczeń (obok roszczeń opartych o SKD), wskazywała także na rzekomą abuzywność postanowień umowy kredytu, co również nie spotkało się z aprobatą Sądu orzekającego.

Co znamienne, Sąd Rejonowy nie tylko uznał, że Umowa kredytu nie zawiera żadnych wad prawnych, a w szczególności wad, które mogłyby doprowadzić do aktualizacji uprawnienia kredytobiorcy do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z Sankcji Kredytu Darmowego, czy też eliminacji jakichkolwiek postanowień z treści stosunku prawnego, ale przede wszystkim Sąd ten pochylił się nad zagadnieniem terminu do złożenia przez konsumenta oświadczenia o skorzystaniu z Sankcji Kredytu Darmowego.

Sąd orzekający w przedmiotowej sprawie słusznie wskazał, iż:

„Nie przekonuje subiektywna argumentacja strony powodowej, że z wykonaniem umowy w rzeczywistości i zgodnie z dwustronnym charakterem umowy kredytu mamy do czynienia w tej sprawie w momencie ostatecznego i wzajemnego rozliczenia stron i pełnego wykonania obowiązków każdej z nich. Zdaniem Sadu, także strona pozwana, np. profesjonalny bank, jak każdy inny podmiot prawa, nie może pozostawać w niepewności co do przysługującego mu prawa, a w praktyce m.in. do pobierania odsetek i uzgodnionych kosztów pozaodsetkowych. Nawet tzw. przeciętny konsument powinien byćzdyscyplinowany do tego, by w terminie do roku od przekazania mu środków dogłębnie, a przynajmniej w dostatecznym stopniu, zapoznać się z treścią umowy, by zrozumieć jej treść, istotne zapisy i wtedy wytknąć ewentualnie niespójności, czy uchybienia kredytodawcy stosownym oświadczeniem.”

Kolejno, w wyroku z dnia 16 kwietnia 2025 roku, Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie (sygn. akt I C 2887/24) również orzekł o bezzasadności zgłaszanych przez stronę powodową roszczeń w pierwszej kolejności właśnie z uwagi na upływ terminu na złożenie oświadczenia o skorzystaniu z Sankcji Kredytu Darmowego. W przedmiotowej sprawie, Sąd Rejonowy także podzielił w całości stanowisko reprezentowanego przez nas Banku i wskazał w ustnych motywach rozstrzygnięcia, iż już tylko z tego powodu, że oświadczenie kredytobiorcy zostało złożone po upływie roku od dnia uruchomienia kredytu, powództwo podlegało oddaleniu.

Na szczególną uwagę zasługuje fragment uzasadnienie w/w. wyroku, w którym Sąd orzekający podkreślił, iż gruntuje się zapatrywanie sądów powszechnych, zgodnie z którym termin na złożenie oświadczenia o skorzystaniu z Sankcji Kredytu Darmowego, biegnie od dnia uruchomienia kredytu: „Celem wprowadzenia w treści art. 45 ust. 5 u.k.k. terminu zawitego do skorzystania z sankcji kredytu darmowego jest zatem wyłączenie sytuacji, w których możliwość powoływania się na to uprawnienie i tym samym zmiana treści zobowiązania, trwałaby nieskończenie długo, pozbawiając kredytodawców/pożyczkodawców pewności co do kształtu ich relacji łączącej z konsumentem w tak istotnym zakresie jak odpłatność czy nieodpłatność dokonanej czynności. Brak jest przy tym podstaw do uznania, że termin ten nie zaczął biegu dopóki kredyt nie zostanie spłacony. W doktrynie ugruntował się pogląd, że termin określony w art. 45 ust. 5 u.k.k. rozpoczyna się od dnia zawarcia umowy.

[…] W doktrynie podkreśla się także, że przez wykonanie umowy kredytu/pożyczki (w stosunku do umów będących w realizacji) należy rozumieć datę jej zawarcia, tj. uruchomienia kredytu lub pożyczki. O wykonaniu kredytu/pożyczki można mówić wtedy, gdy kredytobiorca/pożyczkobiorca uzyskał na własność przedmiot kredytu/pożyczki, bądź gdy stworzono mu prawną możliwość wykorzystania przedmiotu kredytu/pożyczki tak jak może to czynić właściciel rzeczy. Kwestia przeniesienia własności przedmiotu umowy stanowi element wykonania zawartej już umowy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 stycznia 2019 r., sygn. akt VII AGa 1176/18, Legalis).”

Słusznie, w realiach przywołanej sprawy, Sąd podkreślił także, iż: „Obliczanie terminu prekluzyjnego a tempore facti, nie zaś a tempore scientiae (od chwili, w której konsumentowi można byłoby przypisać wiedzę o naruszeniu obowiązku informacyjnego) […] upraszcza zarazem sam sposób kalkulowania terminu, odnosząc go do daty możliwej do stwierdzenia. Równocześnie, biorąc pod uwagę charakter obowiązku podlegającego sankcjonowaniu – regulacji ustawowej, objętej fikcją powszechnej znajomości – w typowych sytuacjach factum oraz scientia (jako możliwość przypisania wiedzy, nie zaś wiedza rzeczywista) będą istniały w tej samej chwili (vide: M. Grochowski, Komentarz do art. 45 u.k.k., w: K. Osajda (red) Ustawa o kredycie konsumenckim, Komentarz, Legalis, wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 13 czerwca 2018 r., sygn. akt XIV C 1375/17, Legalis).”

Powyższe zapatrywania Sądów w całości korespondują z argumentacją Kancelarii przedstawianą w toku procesów, a naszych prawników niezmiennie cieszy fakt uzyskiwania co raz większej liczby sądowych potwierdzeń prawidłowości prezentowanych przez nich poglądów.

‍

Ewa Bądkowska

Radca prawny, Koordynator Zespołu Kancelarii ds. Kredytów Złotowych oraz SKD